Warmtenet Ede is duurzaamste van Nederland, hoe krijgt de stad dat voor elkaar?
EDE – Ede heeft volgens het Nationaal Warmtecongres met drie bio-energie installaties het duurzaamste warmtenet van Nederland. Hoe krijgt de stad dat voor elkaar?
Dat de gasgestookte cv-ketel op termijn de deur uit moet lijkt onvermijdelijk. Een van de alternatieven is het warmtenet van het commerciële Warmtebedrijf Ede, dochter van MPD Groene Energie. Wie hierop is aangesloten, krijgt warm water dat in kilometerslange buizen wordt aangevoerd vanaf installaties aan de Dwarsweg, de Geerweg en de Knuttelweg.
Als die laatste volop in bedrijf is, moeten zo’n 20.000 woningen en bedrijven in Ede warmte krijgen door verbranding van lokale biomassa. Dat deze vorm van groene energie zo’n vlucht zou nemen, had directeur Valentijn Kleijnen niet voorzien toen hij in 2013 de eerste bio-energie installatie opende aan de Dwarsweg in Ede, vertelt Lotte Wander van het warmtebedrijf. ,,Er is veel belangstelling uit binnen- en buitenland voor de manier waarop wij dit in Ede doen.”
De vlammen verslinden gulzig het aangevoerde hout: tien tot twaalf kub per uur kunnen ze aan
De Basis lijkt simpel. Twee gigantische verbrandingsovens, die veel weg hebben van een grote zeecontainer, vormen het hart van de centrale aan de Geerweg, nabij de Zandlaan. Als Christian van Kesteren, plantmanager van de centrale aan de Geerweg, het kijkluikje van een van de ovens opent en het inferno openbaart, doet de hitte pijn aan de ogen. Zo’n 950 graden is de temperatuur van de oven. De vlammen verslinden gulzig het aangevoerde hout: tien tot twaalf kub per uur kunnen ze aan.
Tien gigajoule
De ketels verhitten water tot 95 graden Celsius. Via zwaar geïsoleerde buizen stroomt het hete water vervolgens door Ede. ,,Onderweg verliest het water maar 1,5 graden”, meldt de plantmanager trots. ,,Omgezet in warmte levert 1000 kilogram biomassa ongeveer tien gigajoule op.”
Warm water is het hoofdproduct maar de biocentrale levert ook een interessant bijproduct. Met de stoom die vrijkomt bij het opwarmen van het water, wekt de installatie zijn eigen stroom op. En wat daarvan niet wordt gebruikt, gaat terug in het openbare energienet. ,,De drie bio-energie installaties produceren meer groene stroom dan de huidige twee windmolens in Ede”, zegt Van Kesteren. De plantmanager laat zien dat alle fijnstof wordt opgevangen in een e-filter. Samen met de as van het verbrande hout wordt dit afgevoerd als chemisch afval.
Grove bruine houtsnippers
Boven in de ruimte ratelt de band die het hout naar de ovens voert onophoudelijk. Via het raampje boven in de centrale ruimte van de installatie kun je een blik werpen op de aanvoerroute van de biomassa. Er staat net een volle bak met wat met meest lijkt op bodembedekking in het bos: een mix van grove bruine houtsnippers. ,,Nee, het zijn geen geperste houtkorrels”, benadrukt Van Kesteren.
Er worden geen bossen geveld ten behoeve van biomassa
Deze houtkorrels worden namelijk gebruikt om traditionele kolencentrales ‘bij te stoken’. Ze worden gemaakt van pallets en komen uit Scandinavië of zelfs Amerika per schip naar Nederland. ,,Dat zou verre van duurzaam zijn”, vindt hij. Hij benadrukt dat deze centrale enkel resthout krijgt: snoei- en kniphout uit de regio dat binnenkomt bij afvalcentrale ACV, tak- en tophout uit het openbaar groen- en landschapsbeheer. ,,Er worden geen bossen geveld ten behoeve van biomassa. Alleen bos-onkruid zoals de prunus of ook wel Amerikaanse vogelkers, een bekende woekeraar, krijgen we uit de bossen van Ede. Hiermee doen we het bosbeheer een dienst.” En ja, er zal ook voldoende resthout in deze omgeving blijven om drie installaties tot in lengte van jaren mee te kunnen stoken, verzekert Van Kesteren.
,,We moeten veel en vaak uitleggen wat we doen”, zegt Wander. ,,Logisch ook. Mensen kennen ons niet. Daarnaast zijn ze kritisch, ook door de hele klimaatdiscussie.” Het Warmtebedrijf heeft een flinke brochure gemaakt over hun ‘duurzame biomassa’. Want naast de vragen over de herkomst van de brandstof is ook de CO2-uitstoot van biomassa onderwerp van discussie. Natuur- en milieuexperts denken er verschillend over.
Ook kritiek op houtstook
In de wetenschappelijke wereld is er verdeeldheid over de biomassa-verbranding. Hoogleraar bio-based economy Martin Junginger vindt duurzame biomassa een goed idee. Bioloog en hoogleraar ecologie Louise Vet meent echter dat biomassa geen goede keuze is in het proces van CO2-reductie, hoofddoel uit het klimaatakkoord van Parijs. Ze stelt bijvoorbeeld dat biomassa meer CO2 uitstoot bij verbranding dan steenkool. ,,Onze warmte is CO2-neutraal”, reageert Wander. ,,Wat bomen opnemen aan CO2 komt vrij na verbranding van resthout maar wordt weer opgenomen door de overige bomen. Dit noemen we de korte koolstofkringloop. Zo lang er in Nederland meer bos groeit dan er wordt gekapt, en dat gebeurt nu, wordt dit meer dan gecompenseerd.”
Duurzaamheid is ook een optelsom, legt ze uit, het gaat dus niet alleen om de uitstoot van Co2, stelt ze. ,,De korte aanvoerroutes voor de brandstof, het hoge rendement van de installaties, goede isolatie van het warmtenet en daardoor weinig warmteverlies en de extra winst doordat de centrale naast warmte ook elektriciteit opwekt.”
